Berkenzand is (2020) de laatste boerderij in Maarn die nog in bedrijf is. De boerderij onstond op de zuidwestrand van de Birck ontginning en werd ook wel Berkenzaad genoemd. Uit speurwerk van Herman Postema blijkt sinds kort (11-11-2020) dat het grondbezit van deze hoeve terug getraceerd kan worden tot ca 1025 en zelfs eerder!
Zie voor details over ontstaan, eigenaars en pachters op de website Historische Huizen:Maarn Vinkebuurtweg Berkenzand.
Voor een beschrijving van dit object zie de website van MMN: Boerderij Berkenzand
Op de Tiendkaart 1751 van Maarn / Birck staat op perceel 7d een Hofsteede op naam van Jorden Janss Wed. Dit is een voorloper van Berkenzand. Hiermee wordt waarschijnlijk Hendrickje Elissen bedoeld die getrouwd was met Jorden Jansz Steenbeek.
In het Maatboek van Maarn 1810 staan perceel 97, 98 en 99 in de Birck op naam van Gijsbertje van Mane Wed Matijs van Gijtenbeek. We nemen aan dat het in het westen aangrenzende erf met hofstede ook in haar bezit was. De Gemeene Weg Langs de Duine zou later de Ted Visserweg / Meenststeeg worden. De oude naam geeft aan dat er sprake was van omvangrijke zandverstuivingen waarvan de Koeheuvels en de Peppel Enk restanten zijn. De aansluiting vanaf de hofstede zou later Vinkenbuurtweg gaan heten.
In het Kadaster Maarn 1832 staat op perceel A360 een huis en erf op naam van Hendrik van de Weert, bouwman. Deze hofstede lag aan de huidige Vinkenbuurtweg in het zuiden van strook 7 volgens de Tienkaart van 1751. In de onderste groene strook is de huidige Droststeeg te zien die tegenwoordig na een afbuiging langs boerderij Berkenzand loopt. Wellicht hebben zandverstuivingen deze afbuiging noodzakelijk gemaakt.
In 'De Marke Mandron/Manderen' pg 21-23 wordt deze boerderij beschreven met enkele foto's. Helaas kennen we de namen van de personen op de foto's niet.
Het boek 'Maarn-Maarsbergen in de loop der eeuwen' geeft op pg 6/7 informatie over de geschiedenis van boerderij Het Berkenzand. Deze hofstede zou in 1804 door Matthijs van Geijtenbeek gekocht zijn van de erven van Caspar Schulz. Ook worden van Bevervoorden, H. v. d. Weerd en de familie Donselaar genoemd als eigenaar.
Zie in het Utrechts Archief het archief 1005-2 van de Sint Servaasabdij van Cistercienzerinnen te Utrecht, inv. nr 2.2.13 - 89 waarin akten van pachterkenning van Jorden Jansen van Maarn 1737, Hendrina Elisse, wed Jorden Jansen van Maarn 1739 en Caspar Schulz 1769.
Deze boerderij bestaat in 2020 nog steeds als boerderij Berkenzand (ook wel Berkenzaad, Het Birkezand), hieronder twee foto's van begin 2013
Aan het begin van de Vinkenbuurtweg stond een afsplitsing van Berkenzand genaamd Klein Berk en Zand, eind 20e eeuw afgebroken voor woningbouw.
| voor 1446 - na 1475 | Reijer van Rumelaar |
| in 1699 | Willempje Jans, wed Jorden Cornelisz en Evert Barten |
| in 1808 | Gijsbert van Nieuwenhuizen |
| voor 1927 - na 1942 | Jan Donselaar |
| in 1947 | Arnoldus Johannes Hendriks |