De bodem schrijft historie
Nadat de Doesburgerbuurt in Ede was opgeheven, werd op 15 mei 1902 de heide verdeeld in percelen en kreeg iedere geërfde een deel. Zoals notaris Van den Ham percelen grond van de geërfden van de buurt Lunteren en Meulunteren kocht (zie Veluwenaar nr. 2 - april 2005) om er het Buurtbos aan te laten leggen, werd een deel van de percelen van de Doesburgerbuurt aan de Hessenweg en Deelweg ook verkocht. Gegadigden waren boeren en andere pioniers, die daar de heide omploegden en er een boerderij op bouwden. Een deel bleef in het bezit van de oorspronkelijke geërfden. Door die vele kleine percelen landbouwgrond was het een levendige bedoening in de Driesprong-enclave bij Ede. Overal zag je in het voorjaar, in de zomer en in de herfst de boeren bezig op hun akkers.
De "woeste gronden" op de Doesburgerheide worden in cultuur gebracht.
(Foto: Archief O. Vaarkamp)
Geen bomen
Dat er toen nog geen bomen stonden tussen de Doesburger-eng en de Hessenweg, dat wist mijn opoe nog te vertellen.
Zij heette Klaasje en was de dochter van Hannes van Roekel en Jantje van Laar, die op "De Grootveen" aan de
Goorsteeg woonden.
Zij vertelde mij, dat ze toen bij haar thuis van achter de boerderij tot aan de Hessenweg kon kijken.
En, als ze op marktdag met een mand vol eieren naar Ede wilde, naar de halte bij de Zonneoordlaan liep
en daar op de trein stapte naar station Gemeentehuis-Ede.
Op de markt hij Restaurant De Posthoorn, aan de Notaris Fischerstraat verkocht ze haar eieren.
De pioniers (?) van de Hessenweg, op de achtergrond boerderij "De Ploeger" in aanbouw.
(Foto: Archief O. Vaarkamp)
Boeren op de heide
Klaasje trouwde in 1921 met Rijk Jan Ploeg uit de buurtschap De Valk.
Ze vertrokken naar Hoenderloo, waar Rijk als boer werkte bij de Heldring Stichting voor moeilijk
opvoedbare jongeren.
Maar omdat Klaasje heimwee kreeg naar haar geboortegrond, kochten ze in 1926 van de geërfden via
notaris Dinger zes bunder grond aan de Hessenweg.
Later kochten ze nog eens zes bunder in verschillende percelen aan de Deelweg.
Deze werden later onderling geruild om een aaneengesloten stuk grond te krijgen.
In 1936 kochten ze nog eens vijf bunder aan de Immenweg van boer Klok van de Krommesteeg.
Rijk en Klaasje waren, na de familie Duits, die op "De Ploeger" boerden, de eersten die het avontuur van
het boeren op de heide aangingen.
Hun boerderij noemden ze "De Ploeghoeve".
Later volgden nog een broer van Rijk en twee broers van Klaasje.
De oudste zoon van Rijk en Klaasje, Herman Ploeg (mijn vader) trouwde in 1946 met Kee van Roekel.
Zij gingen wonen op "De Rommelpot", een woning aan de Boslaan, van de familie Hartman.
Ook zij wilden terug naar de Hessenweg, daar konden ze een woning met schuurberg en bakhuis op een
landbouwperceel van anderhalve bunder huren.
De gebroeders Vaarkamp aan het werk met de diepploeg.
(Foto: Archief O. Vaarkamp)
De grond was door Job Maassen van zijn vader Harmen gekocht in 1936 en Job bouwde er de woning met schuren. Harmen Maassen, wonende Doesburgerbuurt Ee 178, had de grond als 'heide en wegen' verkregen door acte van verdeling der gronden van de Buurt Doesburg op 15 mei 1902. In 1937 kocht Job Maassen een naastgelegen perceel van anderhalve bunder van Philipus Bos, die op Drieenhuizen onder Lunteren woonde. In 1952 kochten Hernan en Kee de twee percelen met de bebouwing.
Sleuven graven
In 1957 werd er waterleiding aangelegd naar de boerderijen aan de Hessenweg en de zijwegen.
De Hessenweg was toen nog onverhard.
Voor de aanleg van de waterleiding werd er een sleuf gegraven tussen het fietspad en het peerdepad.
Dit graafwerk werd uitgevoerd door de gezamenlijke bewoners van de Hessenweg.
De Firma Vaarkamp maakte het begin met de diepploeg, daarna werd de sleuf verder uitgegraven met
de schop en de bats.
Bij deze graafwerkzaamheden van de weg naar de boerderij en de schuren hielp ik mijn vader.
Om kosten te besparen werd de sleuf waar de waterleiding en het elektrisch gezamenlijk
door de bewoners van de Hessenweg gegraven. Bij het graven van die sleuven, dus in feite
haaks op de Hessenweg, werden de oude Hessensporen ontdekt.
(Foto’s: Archief O. Vaarkamp)
Tijdens het graven stuitten wij regelmatig op harde stukken grond, dan zei mijn vader steeds: "Daar hebben we er weer een, dat zijn oude Hessensporen". Op zo'n plek groeven wij eerst door de zwarte grond en daar waar deze kleur overging naar bruin, zo'n 25 cm onder het maaiveld, begon een keiharde zwarte laag die wel wat weg had van steenkool. Om door deze laag heen te komen moesten we hem eerst loshakken. Zo'n laag was ongeveer 50 cm breed en 30 cm diep en komvormig. A1s we er dan doorheen waren dacht ik, zo dat hebben we weer gehad, maar een klein eindje verder kwam er weer zo'n laag en daarna weer. Het hele gebied met harde lagen was dus veel breder dan alleen een weg.
Men vermoedt dat zo'n strook wel een kilometer breed kan zijn. Omdat de sleuven naar de boerderij haaks op de weg werden gegraven, waren deze sporen dus heel duidelijk te zien.
De drie mannen helemaal rechts in beeld, staande in de sleuf zijn v.l.n.r G. Ploeg, J. Ploeg
en D. Wijnen. De personen links op de foto zijn ons niet bekend.
(Foto: Archief O. Vaarkamp)
Een groot wasbord
Mijn vader. die al eerder met deze sporen was geconfronteerd op de boerderij van zijn ouders, vertelde
toen het verhaal van de voerlui met hun Hessenwagens en paarden en ossenkarren, die in vroeger tijden
over de hei kwamen van Arnhem op weg naar Amersfoort.
De Hessen reden met hun zwaarbeladen wagens diepe sporen in de weg. Zodra de weg niet meer begaanbaar was, gingen ze ernaast rijden, tot ook daar de sporen te diep werden en er weer uitgeweken moest worden naar de berm. Zo ontstond het brede gebied van sporen in de grond. Bovengronds zijn deze sporen nog heel lang te zien geweest op het laatste stukje van Hent van Dijk, schuin tegenover onze boerderij waar wij als kinderen regelmatig speelden.
Maaien met de combaine aan de Hessenweg in 1961. Linksboven op de com-
baine staat Klara Ploeg als jong meisje, in het midden achter het stuur zit
Otto Vaarkamp en daanaast staat vader Herman Ploeg. Drie jongens recht-
sonder zijn v.l.n.r. Jaap Ploeg, Rijk Ploeg en ?
(Foto: Archief O. Vaarkamp)
Naast dit stukje heide lag akkerland. Mijn vader Herman had in die tijd, samen met zijn broer, een loonwerkersbedrijf. Als de rogge werd gemaaid op dat stuk land en ze moesten tegen de ha1fliggende rogge in maaien met de zelfbinder, dan kon men maar van één kant maaien en moesten ze telkens naar voren rijden. Dat ging dan zo snel mogelijk, want oogsttijd is een drukke tijd. Maar vooraan bij de Hessenweg moesten ze het kalm aan doen, omdat daar de Hessensporen nog duidelijk zichtbaar aan de oppervlakte lagen en de akker op een groot wasbord leek.
De Hessenweg rond 1950, toen nog een zandweg. De bus brengt hier Johan
Ploeg thuis, die als militair in Nederlands Indië was geweest.
(Foto: Familie Ploeg)
Het huis "Op ‘t Hessenspoor" in de
winter.
(Foto: Familie Ploeg)
Op 't Hessenspoor
De Hessensporen liggen ter plaatse niet evenwijdig met de huidige weg.
In grote lijnen lopen ze schuin weg vanaf de hoek Goorsteeg en Hessenweg naar de hoek van de
Hoge Valksedijk en Wekeromseweg.
Nadat mijn vader dit alles verteld had, zei ik: "Je moet een naam op ons huis zetten en dan
lijkt mij "Op 't Hessenspoor" heel toepasselijk".
Deze naam staat nog steeds op het ouderlijk huis waar nu mijn broer woont.
Mijn ouders wonen daar ook nog steeds in een aangebouwde woning.
Klara Westerhof - Ploeg
Zwervende schaapherder Guiljam - Deel II
De heer en mevrouw Ploeg samen met herder Guiljam op de Hessenweg.
(Eigen foto's)
In de vorige Veluwenaar schreven we over de zwervende schaapherder Boudewijn Guiljam, die met een kleine kudder schapen door ons land zwierf. Van dorp tot dorp en overnachtte meestal bij een boer, waar hij zijn schapen dan in de wei mocht laten grazen. De volgende morgen trok hij dan weer verder. Wat bezielde deze vrijbuiter en waar kwam hij vandaan? In een aantal delen zullen wij proberen dat te achterhalen. In dit hoofdstuk een aantal foto's en en verhalen van mensen die een ontmoeting hadden met deze bijzondere schaapherder. Voorlopig althans het tweede deel.
[ ..... ]
Lunteren
In de nazomer van 1964 passerde herder Boudewijn Guiljam ook de boerderij van de familie Ploeg
aan de Hessenweg bij Lunteren.
Dochter Klara maakte enkele foto's van de herder, die daarna richting Barneveld vertrok.
[ ..... ]
Dochters Hermine en Clara Ploeg willen ook graag even met de herder op de foto.